Ofwel het mannelijk DNA, overgebracht van vader op zoon.

• Hoe ik er mee begon
• Tot welke groep hoor ik, en waar komt die vandaan?
• Is het familie van me?
  • Bastiaens
  • Schrauwen
  • Vermeeren
  • Graafmans
  • Schaerbeek
  • Overeenkomsten en verschillen
• Nog verder te komen?

Hoe ik er mee begon

Op 28 april 2018 ben ik naar een informatie-bijeenkomst geweest van NGV, Stadsarchief Breda en Familiekunde Vlaanderen in Gemeenschapshuis Vianden in Breda. Daar gaven Marc van den Cloot en Maarten Larmuseau uitleg over 10 jaar onderzoek naar DNA en het uitzoeken van stambomen.
Ze gaven ook toelichting op het bepalen van je Y-DNA door het Activiteitencentrum Forensische Genetica en Moleculaire Archeologie van UZ en KU-Leuven.

De bijeenkomst gaf me vertrouwen in hun deskundigheid en integriteit. Op de onderzoekssite was er meer over te vinden. Na de bijeenkomst heb ik flink wat sites bekeken en boeken erover gelezen.
Zoals de boeken die bij het project horen: DNA-PROJECT Oud Hertogdom Brabant 2009 en DNA-België DNA-PROJECT 2010 België, exclusief oud-hertogdom Brabant, Marc Van den Cloot (red.).
Hierin en op de sites: daar waren behoorlijk technische verhandelingen bij, ofwel: het was voor mij geen simpele kost. Termen als STR’s en SNP’s, indelingen met codes die op een andere site weer anders zijn en anders genoemd worden.
Komt bij dat die in het Engels waren, en tegenwoordig kun je die in de browser meteen laten vertalen, toen nog niet, en dan met veel technische termen, zware kost.

Nog een tijd er over nagedacht en uiteindelijk de stap gewaagd: op 26 december 2018 heb ik me aangemeld.
De kosten waren 140 euro, en ik moest akkoord kunnen gaan met de deelnemingsvoorwaarden. Dat ging o.a. over het aanleveren van een GEDCOM bestand met mijn mannelijke voorvaders, een aantal regels ten aanzien van privacy, en het uitvoeren van een staalafname voor de bepaling van het DNA.

Op 29 december 2018 heb ik het GEDCOM bestand opgestuurd, en het bedrag overgemaakt. Marc van den Cloot heeft me alsnog toegevoegd aan het onderzoek, dat eigenlijk al qua deelnemers afgesloten was. Daarna stuurde hij de staal-afname kit voor wangslijmvlies.
Die heb ik uitgevoerd en in januari 2019 opgestuurd. Daarna was het in spanning afwachten, wat de resultaten zouden zijn. Was al gezegd dat het ongeveer 2,5 maand zou gaan duren.

Pas later begreep ik dat ik tot de laatste deelnemers van dit soort onderzoek van de UZ Leuven hoorde. Door regelgeving in België hoorde dit soort onderzoeken niet tot de pure wetenschap van de universiteit, en hoorde dit thuis in het commerciële circuit. Heel jammer.
Vanaf januari 2019 ging dit project op in Histories vzw.

Ik kreeg al wel een persoonscode: OP39000390. Iedere deelnemer kreeg zijn eigen, anonieme code. Daarmee ook toegang tot een forum en een site over alle ontwikkelingen: www.dna-benelux.eu.

De forum-site zag er behoorlijk gedateerd uit, en was niet echt handig. Dat kon niet veel anders, achteraf bezien: die was van de begintijd van het project, en met het eind in zicht, had updaten niet veel zin (zo lijkt me dat).
Als ik dit schrijf, op 16 maart 2022, kan ik nog steeds inloggen. Dat is netjes geregeld. Zie dat er 1662 deelnemers zijn, en dat mijn laatste bezoek van 20 juli 2019 is.

Tot welke groep hoor ik, en waar komt die vandaan?

Op 8 april krijg ik een mail van Marc van den Cloot. Spannend. Mijn Certificaat met daarop de 38 markers van mijn DNA, samen een haplotype genoemd. Vanwege de privacy heb ik de markers hier niet opgenomen.
Dit type hoort tot de haplogroep R-Z195.
Wat is dat voor groep, en waar komt die groep, en dus ook de vraag: waar komen mijn voorvaders vandaan?

Er zat een schema bij met afsplitsingen vanaf R1b, de meest voorkomende groep
binnen het project:
op 3 januari 2017 60,1% van de deelnemers, 747 van de 1243
op 31 januari 2019 58,1 % van de deelnemers, 983 van de 1692

Binnen groep R1b, behoort tot subgroep R-Z195 binnen het project:
op 3 januari 2017 3,41% van de deelnemers, 41 van de
op 31 januari 2019 58,1 % van de deelnemers, 983 van de 1692

In de boeken die bij het project horen van 2009 en 2010 komt deze groep niet voor, vandaar de update zoals hierboven.

Op de site Eupedia was en is heel wat informatie te vinden. Frank Lambregts (o.a. docent aan de Oosterhout Academie) gaf me deze suggestie, en nog andere om iets meer thuis te worden in deze speciale wereld. Hij stelde me ook het 1e boek digitaal ter beschikking. Dank voor al je hulp.

De essentie is dat door een verandering in het DNA bij de geboorte van een zoon, ten opzichte van de vader, deze daarna doorgegeven wordt aan zijn kinderen, enzovoort. Deze verandering is blijvend. Dat kan dan gaan om 1 van de 38 markers, of om meerdere.
Zo kunnen 2 broers toch geen identiek patroon hebben gekeken naar de 38 markers, zoals we later zullen zien.
Op basis van de veranderingen kun je groepen gaan onderscheiden. Hieronder die van de R1b groep, en haar afsplitsingen, met ook de R-Z195:

Op de site yhrd.org is de verspreiding van deze groep te zien. Hieronder een plaatje. Op de site zelf kunt u inzoomen.

Aangenomen wordt dat de R1b groep ontstaat uit mammoetjagers in de late ijstijd (26.500-19.000 BC) in Noord-Azië. Zo’n 10000 jaar geleden zouden hieruit de vee-houders zijn ontstaan in Noord-Mesopotamië. (Rond de rivieren de Eufraat en de Tigris, van de bronnen in het noorden tot aan Bagdad in het zuiden, ofwel nu Irak en noordoosten van Syrië).

Het zijn nog vaak aannames, en de theorie verandert nog steeds op basis van vondsten.

Groepen met eenzelfde DNA verplaatsen zich en worden in een gebied dominant, of hebben in een bepaald gebied meer overlevingskansen. Ik kan de samenhang hiermee niet goed begrijpen.
Hieronder de kaart waarop de mutaties en de verplaatsingen in beeld zijn gebracht.
Z195 hoort samen met ZZ12 tot DF27, die te zien is op wat we nu Frankrijk, Spanje en Portugal noemen. Vandaar de benaming Iberisch-Atlantisch.

Binnen R-Z195 zijn nog meer subgroepen te onderscheiden, zoals in het schema hieronder te zien is. Met meer markers kun je verder verfijnen.
Zo is bij Family Tree de Y-basistest voor 37 markers, uitgebreider op 111 markers en totaal op 700 markers (Op 2 maart 2022 voor 119, 249 en 449 dollar).

Via de link bij de Bron kunt u naar de site van Eupedia om meer te lezen, en om de laatste stand van zaken mee te nemen.

Is het familie van me?

In de mail die Marc me toestuurde stond ook het volgende:

Tot nog toe vonden we voor u volgende verwantschappen met andere deelnemers:
Op genetische afstand 2 : KE02300054 en NB02700192
Op genetische afstand 3 : OP3310031
Op genetische afstand 4 : NB04400118 en NB07800306
Op genetische afstand 6 : OP00300003

Wat betekende dat? In een bijgevoegd Word-document stond de betekenis van de genetische afstand:

GENETISCHE AFSTAND / MRCA
 Afst. 0: 38/38 merk. (TMRCA ca. 270 jaar; r. 1700; ca. 9 gen.): (zeker verwant)
Afst. 1 : 37/38 merk. (TMRCA ca. 420 jaar; r. 1560; ca. 14 gen.): (zeker verwant)
Afst. 2 : 36/38 merk. (TMRCA ca. 540 jaar; r. 1440; ca. 18 gen.): (zeker verwant)
Afst. 3 : 35/38 merk. (TMRCA ca. 690 jaar; r. 1290; ca. 23 gen.): (waarschijnlijk verwant)
Afst. 4 : 34/38 merk. (TMRCA ca. 810 jaar; r. 1170; ca. 27 gen.): (waarschijnlijk verwant)
Afst. 5 : 33/38 merk. (TMRCA ca. 930 jaar; r. 1050; ca. 31 gen.): (mogelijk verwant)
Afst. 6 : 32/38 merk. (TMRCA ca. 1050 jaar; r. 930; ca. 35 gen.): (mogelijk verwant)
worden niet meer als “verwant” beschouwd omdat de waarschijnlijkheid te sterk daalt (wat niet wegneemt dat er een gemeenschappelijke voorvader is):
Afst. 7 : 31/38 merk. (TMRCA ca. 1170 jaar; r. 810; ca. 39 gen.)
Afst. 8 : 30/38 merk. (TMRCA ca. 1260 jaar; r. 720; ca. 42 gen.)
Afst. 9 : 29/38 merk. (TMRCA ca. 1380 jaar; r. 600; ca. 46 gen.)
Afst. 10 : 28/38 merk. (TMRCA ca. 1500 jaar; r. 480; ca. 50 gen.)

Dat maakte me wel blij: dat waren best veel verwantschappen, ofwel kans op eenzelfde voorvader, ofwel familie, wel van heel ver weg.

• Bastiaens
• Schrauwen
• Vermeeren
• Graafmans
• Schaerbeek
• Overeenkomsten en verschillen

Bastiaens

Aan de slag met de eerste: KE02300054 met 36 markers die overeen kwamen, dus een zekere verwantschap, mogelijk rond 1440.
Zo zag ik de eerste terug via de boeken van het project, en de informatie van Jac Schrauwen (hij is ook een verwante, volgt verderop):
Patrick met de achternaam Bastiaens, die in 2009 zijn DNA had laten onderzoeken. Geen Meeren dus.
Zijn stamboom begint met zijn geboorte in Herenthals, in de provincie Antwerpen. Zijn vader en opa kwamen uit Oevel. overgrootvader en betovergrootvader uit Geel, en verder Eindhout, Oevel, Geel, Tongerlo en de oudst bekende geboorteplaats Westerlo, met de oudste voorvader: Franciscus Bastiaens, geboren in 1570, geboorteplaats niet bekend, overleden Westerlo.

Hieronder staan deze plaatsen met Marker A op de kaart, met daaronder de stamreeks.

Schrauwen

De volgende zekere verwante was NB02700192, getest 31 maart 2009, ook met 36 markers van de 38, Cor Schrauwen. Ook nu geen achternaam Meeren.
Via het forum kon ik mailtjes sturen naar deze deelnemers, waarbij de nummers onder water gelinkt zijn aan emailadressen. Zo had ik aan ieder van de verwanten een mail gestuurd.
Van Patrick Bastiaens had ik geen reactie gehad.
Over de 2e kreeg ik van Marc van den Cloot door dat deze deelnemer overleden was.

Daarna kwam OP33100331, getest 28 mei 2018, een waarschijnlijke verwante. Van deze deelnemer kreeg ik een mail terug, mooi: Jac Schrauwen.

Cor was zijn broer. Ook Cor was geïnteresseerd in het uitzoeken van zijn familie.
Bijzonder dat zij als broer op 1 marker een verschil hadden. Hier moest een mutatie hebben plaatsgevonden.
Het bleek om marker DYS724a te gaan. De waarde op die marker was bij Cor en mij 36, bij Jac 35. Hun vader zal NN gehad hebben, en bij de overerving naar Jac heeft een STR-mutatie plaatsgevonden.
Deze marker is gevoelig voor mutaties om het zo te noemen. (Bron: DNA-België, L.A.M. Gabriëls, Verwantschappen tussen deelnemers, pagina 235-236 – DYS724 muteert het vaakst: 2 op 57 generaties, DYS449 en DYS576 volgen op de 2e en 3e plaats).
Zeer bijzonder dat dat in dit geval is opgetreden!

De stamboom van Cor en Jac: ze zijn geboren in Roosendaal, in de provincie Noord-Brabant.

Hun vader is geboren in 1916 in Kerpen, in Duitsland. Opa kwam ook uit Roosendaal, overgrootvader uit Essen in België, betovergrootvader uit Moerstraten in Noord-Brabant, en verder Essen, Wouw, Essen-Nispen, Klein-Zundert en Zundert. De oudste voorvader is Willem Schrauwen, geboren in Zundert rond 1500.
In de genealogie Sleeckx heeft Jozef Sleeckx als oudste Willem de Grauw rond 1445. Ook dan is er geen aansluiting met 1 van de andere verwanten.

Hieronder staan deze plaatsen met Marker Green op de kaart, met daaronder de stamreeks. De stamreeksen zijn samengesteld door Jac Schrauwen, en mag ik hier met zijn toestemming gebruiken. Dank!

In de genealogie Sleeckx heeft Jozef Sleeckx de volgende varianten van de naam beschreven. Deze zijn voor een heel groot deel bepaald door de plaats:

• Essen: Schrauwen. Omdat er verscheidenen leden het beroep uitoefenden van molenaar, werden ze ook Mulders of de Mulder genoemd. Als zij van Essen terug naar Zundert trekken bleven zij daar de naam Schrauwen behouden.
• Zundert : de Grau, de Grauw, ’s Grauwen en Sgrauwen. In éénzelfde familie werden soms mannen de Grauw en vrouwen ’s Grauwen genoemd.
• Loenhout: meestal Tgrauwen en Tgraeffen genoemd

De oorspronkelijke naam de Grauw werd overal behouden. De naam Schrauwen werd en wordt uiteindelijk het meest gebruikt

Over de naam Schrauwen zegt Jac: een aantal waren molenaars, en als je met meel bezig bent , wordt je vanzelf een grauwe.
Bij de Grau kan het betekenen: des grijsaards, grauw van het meel of des graven zoons, des graafzoons (weet de bron hier niet van terug te vinden)
Volgens CBG familienamenbank:

De familienaam Schrauwen is gevormd uit ‘des Grauwen’ (= zoon van de Grijze?).
Citeren:
Leendert Brouwer, ‘Schrauwen’, in: Nederlandse Familienamenbank = CBG Familienamen, Amsterdam, Meertens Instituut / Den Haag, CBG Centrum voor familiegeschiedenis, 2000..

De Grau: des grijsaards

Vermeeren

De volgende waarschijnlijke verwante, die ik doorkreeg, was NB04400118, ofwel Antonius Vermeeren. Lijkt qua naam op Meeren, maar is niet gelijk.

Zijn gegevens staan in het boek Oud-Hertogdom Brabant op pagina 295 en 296.
De stamboom begint in Breda. Hij is er geboren, net als zijn vader Jacobus. Die laatste trouwde met Catharina van Ginneken, en zijn vader en opa kwamen alletwee uit Ginneken en Bavel. What’s in a name. Toen was deze plaats nog een zelfstandige gemeente, nu is het voor een deel van Breda, en voor een deel Alphen-Chaam.

De 4 generaties daarvoor komen uit Princenhage, toen ook nog zelfstandig, nu ook deel van Breda. Bij deze voorvader geen Vermeeren, maar Bart Jan Meussen.
Vervolgens Meer (1642) en Groot-Zundert (1607).

Bij deze laatste 2 is de naam Sloeckers gebruikt. Deze naam zou slaan op een beroep, volgens de CBG Familienamenbank. Ik heb gezocht in Beroepen van toen, maar het niet gevonden, ook niet bij varianten als Slokkers, Slockers, Lokkers.
Ik vermoed dat Vermeeren ontstaan is toen zij in Princenhage gingen wonen vanuit Meer.

Hieronder met marker Rose de plaatsen, en de stamreeks eronder:

Graafmans

De 5e, en waarschijnlijke verwante is NB07800306. De gegevens staan in het boek Oud-Hertogdom Brabant op pagina 172 en 173.

Het is Daniël Graafmans, geboren 1932 in Bergen op Zoom, net als zijn vader en opa. De betovergrootvader komt Halsteren, vervolgens Breda, Gilze en Rijen, Ginneken, en 4 generaties in Princenhage.
Vanaf Ginneken terug in de tijd is de naam Graumans. De oudste is Cornelius Graumans, in 1580 geboren in Princenhage.

Nu had ik in mijn werkzame leven een collega met de naam Anton Graafmans. Bedacht in april 2022: wie weet, als zijn voorvaderen nou ook samengaan met die van Daniël Graafmans? Het zou wel heel toevallig zijn, maar het zou kunnen.

Nu had ik in mijn werkzame leven een collega met de naam Anton Graafmans. Bedacht in april 2022: wie weet, als zijn voorvaderen nou ook samengaan met die van Daniël Graafmans? Het zou wel heel toevallig zijn, maar het zou kunnen.
(Foto: Facebook profiel 3 november 2021)

Daarmee ben ik aan de slag gegaan, en heb ik contact gehad met Anton. Hij wees me op een stamboom op de site van Genealogie online. Met zijn gegevens erbij kon ik het vergelijken met die van Daniël.
Hieronder staan de stamreeksen naast elkaar.

Ze bleken dus aan te sluiten, zo bijzonder. Anton, met wie ik jaren samengewerkt heb, en ik zijn waarschijnlijk familie van elkaar in de vaderlijke lijn. Die gemeenschappelijke voorvader ligt waarschijnlijk ergens in de buurt van het jaar 1190, een 27 generaties terug.

Hieronder de plaatsen met marker Blauw. Die van Daniël zijn Blauw met een ster, die van Anton Wit met een ster, en Blauw voor gemeenschappelijke voorvaderen.

Schaerbeek

De 6e, en mogelijke verwante is OP00300003. Van hem heb ik geen naam. Hij nam deel 5 augustus 2011. De boeken van het project verschenen 2009 en 2011. Het 3e deel is er nooit gekomen vanwege privacy-wetgeving.

Ik heb op het stamboomforum in een bericht wel de plaatsen kunnen achterhalen van deze deelnemer: Schaerbeek, Brussel, Laeken, Nieuwerkerken, Erpe.
Hieronder de plaatsen met marker Rood.

Meeren

Dan heb ik nog OP39000390, ofwel mezelf. Geboren in Dongen in 1953, mijn vader in De Moer, opa in Teteringen, betovergrootvader in Oosterhout, daarna steeds Ginneken en Bavel. Hieronder de plaatsen met marker Geel, en de stamreeks.

Peter Diepstraten uit Terheijden heeft een stamboom vanaf Cornelis Denis Meeren, via Denis, Cornelis, Peter, Cornelis Jan Jan de oude, en als oudste Jan Jan Meren, overleden voor 1536. Dit zou nog 4 extra generaties opleveren.
Deze gegevens kan ik koppelen via Peeter Cornelis Denis, die in mijn stamboom zit. Om zeker te weten dat het correct is, zal ik eerst de akten gaan bekijken in het archief.

Overeenkomsten en verschillen

Na alle informatie van iedere verwante deelnemer aan het project kijk ik naar overeenkomsten en verschillen.

Allereerst de achternamen:

Van de deelnemer uit Schaerbeek ken ik geen achternaam. De oudste namen van de andere deelnemers zijn heel verschillend. Het idee van : “Mensen met dezelfde achternaam zullen familie zijn” , is hier zeker niet van toepassing.
Schrauwen en Graumans komen wel bij elkaar in de buurt, als we de uitleg hierboven meenemen.

Hierna naar de TMRCA (Time to most recent ancestor) en oudst bekende jaar. Van Schaerbeek is geen jaar bekend.

Vanuit mij bezien is de verwachte gemeenschappelijke voorvader bij ieder eerder in de tijd, dan dat mijn stamboom nu is.
Het aantal jaren terug is een schatting. Daar zit ook nog een spreiding naar voren en naar achter in.

Hierna kijk ik naar de oudst bekende plaats. In de kaart hieronder zijn deze te zien.

Wat is hierover te zeggen? De deelnemers van het 1e onderzoek wonen allemaal in Oud-Hertogdom Brabant, een begrensd gebied. Daartoe horen 4 van de 7 verwanten. Van de andere 3 komen er 2 ook uit Brabant, en 1 uit Oost-Vlaanderen.
Van 2 komt de oudste voorvader uit Ginneken en Princenhage, nu beide grotendeels horend tot Breda. Van 3 komt de oudste voorvader uit Zundert. 1 uit Westerloo, 1 uit Erpe-Mere.
Zeker nog niet tot 1 plaats te herleiden.

Ik heb gelezen over migratiegolven vanuit Vlaanderen, vooral Gent en Brugge naar het noorden. Dan gaat het niet over de migraties in de periode van de 80-jarige oorlog, zoals beschreven in De Zuid-Nederlandse Immigratie 1572-1630 door Dr. J. Briels, Haarlem, 1978.
Te denken valt aan mensen die wol- en linnen bewerkten. Ook aan het ontginnen van veengrond voor het winnen van turf. Dat heeft investeerders en werkers naar deze streken gebracht. (In het gebied tussen Antwerpen, Turnhout, Geertruidenberg en Willemstad, periode 1250-1750, pagina 126 e.v. in: Verdwenen Venen, K.A.H.W. Leenders, Woudrichem, 2013)

Vanaf 1100 was de Heren van Breda ok de Heren van Schoten, bij Antwerpen.
In 1268 kwam er een splitsing in een westelijk deel (Bergen op Zoom) en een oostelijk deel (Breda). Dat oostelijk deel werd geërfd door Raso VI, heer van Gavere (bij Gent) en Liedekerke. Zijn zoon Raso VII werd Raso I van Breda. Hierna volgden nog 4 generaties totdat het in 1326 verkocht werd aan hertog Jan III van Brabant. (Bron: Wikipedia)
In deze periode zullen er zeker banden tussen de streken geweest zijn.
In Gent en omgeving komen begin 1400 Meeren’s voor. Zie op deze website onder Meeren. Mijn vermoeden is dat van daaruit 1 of meer families naar het noorden getrokken zijn. Ik zou nog kunnen kijken of de andere namen daar ook voorkomen in die tijd.

Nog verder te komen?

Als 1 of meer van de bijbehorende stambomen verder uitgezocht wordt.
Een optie is ook om te kijken of er stambomen te vinden zijn van naamgenoten op Schrauwen/Graumans, Bastiaens, Sloeckers.
Een andere mogelijkheid is te kijken of er andere afstammelingen te vinden zijn. Zo had ik een collega die ook Graafmans heet, en die bleek inderdaad een afstammeling te zijn. Dat staat hierboven beschreven.
Zo zou ik er meer kunnen vinden. Wie weet?

Nog een andere optie: als een Meeren van de Jos Meeren-tak een Y-DNA zou willen doen.
Ik zou mijn markers kunnen vergelijken met die in databases van Y-DNA, zoals die van YHRD (Alle deelnemers van dit project zullen hieraan toegevoegd worden, pag. 266, 2e boek), Y-search (FTDNA), Genographic project, DNA Heritage, Oxford Ancestors, FamilyTreeDNA, Sorensen Molecular Genealogy Foundation.
Zo nodig daaraan toe te voegen. Ik ben daar tot nu toe voorzichtig mee, dus nog niet gedaan.

Vanuit de gegevens van Gent van de Meeren’s van begin 1400 is het te bekijken of daar nakomelingen van te vinden zijn, of voorvaders.