Zusters Franciscanessen van Dongen

Hoe het balletje ging rollen

Rinus van Pelt, een oom van mijn schoondochter Sabrina, mailde haar:

“Ik kwam informatie tegen over Ildefonse Metsaers. Dat moet familie van ons zijn (via mijn moeder). Komt zij voor in de actuele stamboom, die jouw schoonvader heeft van jou(w familie)?
Kun je het hem eens vragen?”

Ik kwam er zo niet aan uit, en na mijn vraag daarover, vertelde Rinus, hoe het balletje was gaan rollen:

“Ik was bij de begrafenis van onze tante Riet van Pelt, in de kapel van het klooster van de nonnekes (St. Jozefkapel in Dongen).
Ik zei toen tegen mijn oudste broer (Frans), hier waren wij als kleine jongen, en hebben we 2 tante nonnekes bezocht.
Klopt, zei hij, waren geen van Pelt, maar ze waren familie van onze opa van den Brand. ik meende dat het familie was van mijn oma Wilhelmina Metsaars.
Toen ben ik gaan zoeken op begraafplaatsen.nl en in Dongen kwam ik tegen zusters Ildefonse en Eugenia Metsaers. met 2 fotos van grafstenen, daar staat op MetsAErs en niet MetsAArs, dus ik was in de war, en
toen wist ik het niet meer.”

Rinus stuurde me de namen door:

Adriana Maria  Soeur Ildefonse Metsaars 
Maria Elisabeth Soeur Eugenia Metsaars

Toen kon ik ze vinden in de stamboom, en kon het niet laten om meer van ze uit te zoeken.
Wat ik samen met Rinus tot nu toe heb kunnen vinden, staat hieronder.

Zuster Ildefonse

Op de site online-begraafplaatsen.nl zie ik, dat beide zusters begraven liggen op de begraafplaats van de zusters van Dongen aan de Schoolstraat. Dus dan pak ik de fiets en ga er naar toe.

In de Schoolstraat zie ik het poortje van de begraafplaats.
Fiets geparkeerd, en wandel naar binnen.

Ik zie links en rechts een flink aantal zerken, met meerdere namen aan voor- en achterkant.
Ook enkele platliggende zerken. De oudste is van 1814, van rond de tijd, dat de zusters in Dongen kwamen. Ook van zusters die overleden zijn in Medan en Semarang (op Sumatra en Java).

Ik bereken, dat er al gauw zo’n 900 zusters begraven liggen.

Mij vallen de bijzondere namen op, bijna allemaal andere, unieke namen. Dan heb je bij je professie een andere naam gekregen, maar wel een unieke. Slechts een paar zusternamen komen dubbel voor (Zuster Oda, Zuster Therese), met veel tijd ertussen.

Dan vind ik haar graf, inderdaad met Metsaers ipv Metsaars.


Bij het uitzoeken kom ik erachter, dat ze niet alleen in Dongen in het klooster geweest is, maar in veel meer plaatsen.

Meer over die plaatsen, kunt u lezen op Zuster Ildefonse Metsaars.

Zuster Eugenia

Rinus: “Wij gingen daar op bezoek (met vader en moeder), toen we heel klein waren, ik ben in dat klooster van de hele hoge en brede trap in de grote entree hal gekukeld. Mijn vader had dat, toen hij rond de 25 jaar was, ook al eens gedaan.”

Op de begraafplaats ligt naast haar, haar zus Zuster Eugenia Metsaers begraven
Ze trad ook toe tot de Zusters Franciscanessen van Dongen.

Minder goed te lezen, maar de 2 zussen liggen naast elkaar.

Gezien het overlijden van de 2 zussen in 1955, zullen Rinus en Frans bij hun bezoek hooguit 3 en 5 jaar geweest zijn.
Zuster i

Ook Zuster Eugenia is niet alleen in Dongen in het klooster geweest, ze woonde en werkte op veel plekken.
Op een aantal plekken zijn de zussen samen geweest.

Meer daarover kunt u vinden op Zuster Eugenia Metsaars.

Zuster Claudina

Toen ik bezig was met uitzoeken van de 2 zussen, noemde Rinus nog een tante nonneke uit de familie aan de kant van Van den Brand. Een zuster met gezag, zo omschrijft hij haar.
Meen dat ik op de begraafplaats, die achternaam gezien heb bij het doorlopen van de rijen begraven zusters.


Ik ga nog een keer naar de begraafplaats, en het blijkt te kloppen: het is zuster Claudina van den Brand, ook een zuster Franciscanes dus.

In de familie wordt verteld, dat zij onderwijzeres en hoofd van een school geweest is. Ik ga kijken wat ik kan vinden.

Wat ik van haar gevonden heb, kunt u vinden op Zuster Claudina van den Brand.

Zusters Franciscanessen van Dongen

Het onderwerp boeit me, ook omdat ik zelf op de Havo-top en PABO (voorheen de Sint-Antonius kweekschool) aan de Hoge Ham bij het klooster op school gezeten heb, met een zuster aan het hoofd: Zuster Ediltrude Cuelenaere. Toen al lang niet meer in de kloosterkleding, die “onze” 3 zusters gedragen zullen hebben (in zwart tot aan de grond, met op het hoofd een zwarte kap met witte binnenkap).

Dat gold ook voor Zuster Theresia Maria, hoofd van de kleuterschool, die erbij ligt. Daar ging mijn moeder schoonmaken, en dan ging ik nog weleens meekijken, en zo kwam ik er op die manier ook. Zuster Theresia Maria werd opgevolgd door Zuster Julia.

Mijn vrouw heeft op die kleuterschool gezeten, en is daarna naar de Heilig Hartschool aan de Hoge Ham gegaan, inderdaad ook door een zuster geleid: Zuster Francesco. Daar heb ik nog stage gelopen bij mijn opleiding tot onderwijzer.

De zusters hebben veel betekend voor het onderwijs, en niet alleen in Dongen. Dat is te zien aan de vele plaatsen waar Zr. Ildefonse, Zr. Eugenia en Zr. Claudina geweest zijn. We komen de 3 zusters tegen in de bewaarscholen met zowel jongens als meisjes, de meisjes lagere scholen, de huishoudschool, en zeer waarschijnlijk ook in de verzorging van zieken, en wezen.

Een mooie site, waar dit op te zien is: De Franciscanessen van Dongen | Wierook, wijwater & worstenbrood.


Op latere leeftijd mochten zij rustig aan doen in het Maria-Oord, gebouwd in 1938, aan de Schoolstraat.

Voor zover zij nog konden, zullen ze zeker naar de overkant van de straat gegaan zijn om de zusters te gedenken en om daar naar de Maria-grot te gaan voor het Ave Gratia Plena.

Als zij overleden, werden zij er zelf begraven bij hun vele voorgangsters.